Katowice – Trasa 4

Katowice – Trasa 4

Rynek – pl. Miarki – pl. Sejmu Śląskiego – ul. Jagiellońska – ul. Dąbrowskiego – ul. Lompy – ul. Sienkiewicza – ul. Wita Stwosza – ul. Jordana – ul. Kilińskiego -ul. Poniatowskiego – ul. Głowackiego – ul. Mikotowska – ul. Żwirki i Wigury – ul. Skłodowskiej-Curie

Południowa część miasta położona za torami kolejowymi zbudowana została na przełomie XIX i XX w., przy czym jej drugi etap był realizowany w l. 1924—39. Nowe budowle wypierały gospodarstwa rolne z granic miasta. Do naszych czasów pozostały jeszcze pojedyncze zabudowania chłopskie, a ok. 1970 na rogu ul. Wojewódzkiej i ul. W. Reymonta wyburzono zachowany z tego okresu dom ostatniego polskiego sołtysa wsi Katowice, Kazimierza Skiby (1810-90).

Rozbudowa tej części miasta rozpoczęła się w końcu XIX w. wąskim pasmem wzdłuż torów kolejowych od ul. Damrota do ul. Mikołowskiej. Powstały wówczas dwie główne ulice – obecna Wojewódzka i Andrzeja. W pierwszych latach XX w. wzniesiono budynki wzdłuż ulic Kościuszki i Mikołowskiej do południowych granic miasta. Dalsza rozbudowa podjęta została po powrocie Katowic do odrodzonego państwa polskiego w latach dwudziestych i trzydziestych. Wówczas ukształtowały się tu dwie strefy zabudowy – administracyjna, po lewej stronie ul. Kościuszki do ul. Francuskiej, i mieszkaniowa – od ul. Kościuszki do ul. Mikołowskiej.

W pierwszej strefie ulokowały się w l. 1924-39 między ulicami Jagiellońską i Powstańców: Sejm Śląski, Urząd Wojewódzki Śląski oraz zarządy i dyrekcje licznych koncernów i spółek akcyjnych działających na Górnym Śląsku. Po drugiej wojnie światowej znalazły tu swe siedziby: Urząd Wojewódzki wraz z Wojewódzką Radą Narodową, Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej, agendy Ministerstwa Górnictwa, Komitet Wojewódzki i Komitet Miejski PZPR, Zjednoczenie Hutnictwa Żelaza i Stali, Zjednoczenie Górniczo-Hutnicze Metali Nieżelaznych, Dom Związków Zawodowych i Centrale Handlu Zagranicznego. Obecnie: Urząd Wojewódzki, Sejmik Samorządowy Województwa Katowickiego, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego, Centrala Zaopatrzenia Hutnictwa, Górnośląskie Centrum Kultury, Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Centrum Scenografii Polskiej Muzeum Śląskiego.

Z Rynku idziemy ul. św. Jana, przy której pod nr. 10 mieści się Śląski Teatr Lalki i Aktora „Ateneum”, następnie pod wiaduktem kolejowym, obok kina „Rialto” i dalej ul. Kochanowskiego do pl. Miarki. Plac powstał przy końcu XIX w. na terenach rolniczych dawnej wsi Katowice, kiedy miasto zaczęło się budować po drugiej południowej stronie torów kolejowych. Zabudowa placu pochodzi z pocz. XX w. Architektura placu oraz przyległych ulic nosi wyraźne piętno historyzmu 2. poł. XIX w., chociaż przy samym placu wzniesiono kilka interesujących kamienic secesyjnych (np. przy ul. Kościuszki 16 i 23, pl. Miarki 7 i ul. Wita Stwosza 1).

W czerwcu 1930 na placu postawiono pomnik Stanisława Moniuszki (dłuta rzeźbiarzy Wincentego i Stefana Chorembalskich), dar Śląskich Kół Śpiewaczych. Zniszczony przez hitlerowców w czasie wojny, został ponownie odlany w brązie i odsłonięty 20 IX 1959. Z pl. Miarki ul. Jagiellońską dochodzimy do pl. Sejmu Śląskiego. W drodze do pl. Sejmu Śląskiego mijamy ul. Plebiscytową, przy której w gmachu pod nr. 3 mieści się Radiowy Dom Muzyki – d. siedziba Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji – znakomitego zespołu znanego ze swych występów na całym świecie. W styczniu 1981 przeniesiono orkiestrę do nowej siedziby przy pl. Sejmu Śląskiego. Obecna nazwa Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia.

Orkiestra została założona w 1945 przy Śląskiej Rozgłośni Polskiego Radia przez pierwszego jej kierownika i dyrygenta Witolda Kałka-Rowickiego. Później do 1953 dyrygował nią Grzegorz Fitelberg, a po nim Jan Krenz, Bohdan Wodiczko, Antoni Wit. WOSPR należy do czołówki europejskiej. Koncertowała na pięciu kontynentach, odnosząc zasłużone sukcesy. Od 1951 nagrała dziesiątki utworów upowszechniając dzieła polskich i zagranicznych kompozytorów w kraju i na świecie.

Przy ul. Plebiscytowej pod nr. 1, w budynku, który jest interesującym przykładem modernizmu, w l. 1920-21 mieścił się Polski Komitet Plebiscytowy na powiat katowicki (stąd nazwa ulicy), którym kierował dr med. Henryk Jarczyk (1889-1949), działacz narodowy i społeczny. Na budynku (od ul. 27 Stycznia) tablica pamiątkowa.

Plac istnieje od końca lat trzydziestych naszego wieku i tworzy czworobok między ulicami Jagiellońską, Lompy, Ligonia oraz gmachem Wydziału Filologii Uniwersytetu Śląskiego. Od 1990 nosi obecną nazwę – pl. Sejmu Śląskiego. Już w pierwszym okresie służył jako miejsce zgromadzeń ludności, nierzadko był miejscem robotniczych demonstracji zbrojnych.

Po drugiej wojnie światowej uzyskał dodatkową oprawę, na narożnikach usytuowano ozdobne latarnie i fontannę. Tu odbywały się różne uroczystości i manifestacje. Od 1997 pomnik Wojciecha Korfantego.

Zachodnią linię placu zamyka gmach Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Budowla została ukończona w 1937 z przeznaczeniem m.in. dla Prokuratury Generalnej, Kuratorium Śląskiego i Wojewódzkiego Urzędu Budowlanego. Fasadę lewego skrzydła zdobił orzeł Piastów śląskich (dzieło Stanisława Szukalskiego) zniszczony przez hitlerowców. W 1974 nadbudowano lewe skrzydło gmachu. Od 1949 do 1990 miał tu swoją siedzibę Komitet Wojewódzki PZPR.

W bezpośrednim sąsiedztwie wzniesiono w 1980 gmach Ośrodka Kształcenia Kadr Kierowniczych i Specjalistycznych, zamykając nim pd. stronę pl. Sejmu Śląskiego od ul. Ligonia. Budowę gmachu (o kubaturze 100 000 m1) rozpoczęto w 1978 wg proj. inż. arch. Antoszewskiego. 10 X 1980 Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji rozpoczęła tu comiesięczne koncerty symfoniczne. Obecnie Górnośląskie Centrum Kultury (m.in. WOSPR i Centrum Scenografii Polskiej).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *