Tarnowskie Góry – co warto zobaczyć?

Tarnowskie Góry – co warto zobaczyć?

Miasto (75 000 mieszk., 300 m n.p.m.) na Garbie Tarnogórskim Wyżyny Śląskiej nad Stołą, lewym dopływem Małej Panwi. Ośrodek przemysłowy (Tarnogórska Fabryka Urządzeń Górniczych „Tagor”, Fabryka Sprzętu Ratunkowego i Lamp „Faser”, Fabryka Zmechanizowanych Obudów Ścianowych, Zakłady Aparatury Chemicznej „Chemet”, Zakłady Mechaniczne „Zamet” w Strzybnicy, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Tarmilo”, Zakłady Chemiczne, Zakłady Dolomitowe). Siedziba Urzędu Miasta i Gminy.

W swym historycznym centrum miasto zachowało XVI-wieczny układ urbanistyczny. Ulice są wąskie, nieregularne, z malowniczymi zaułkami. Nie zachowały się żadne ślady po 2 bramach miejskich: Gliwickiej i Krakowskiej. W Rynku kilka zabytkowych budowli. Do najstarszych należy zespół kamienic mieszczańskich z podcieniami z l. 1550-82 (Rynek 17, 18, ul. Gliwicka 1, 3 i 5) o 14 arkadach i sklepieniach arkadowych. Na rogu Rynku i ul, Gliwickiej kamienica z XVI w., siedziba Muzeum Miejskiego, tzw. winiarnia Sedlaczka – pierwotnie siedziba starostwa bytomsko-tarnogórskiego. Wokół tego domu urosła legenda. Jedna z nich mówi, że zgodnie z ustną tradycją dom ten po przeniesieniu starostwa do Świerklańca zakupił dla swej kochanki, hr. Cosel, król August II Mocny Sas i zatrzymywał się w nim jadąc z Polski j do Saksonii (1697). Przodek właściciela winiarni miał być kamerdynerem hr. Cosel. W latach międzywojennych na ścianach widniały freski portretowe Augusta II i hr. Cosel. W ścianę budynku wmurowana płaskorzeźba przedstawiająca głowę w hełmie z XVII w., nazywana przez miejscową ludność „Polakiem”. Muzeum, Rynek 1, powstało w 1958 z inicjatywy Stowarzyszenia Miłośników Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej jako muzeum regionalne, gromadzące eksponaty związane z dziejami i kulturą ziemi tarnogórskiej, m.in. sobiesciana, akcesoria związane z działalnością lóż masońskich. Stałe wystawy: Sala renesansowa i malarstwo zachodnioeuropejskie ze zbioru infułata Michała Lewka, Sobiesciana, Rzemiosło artystyczne, Z historii Ziemi Tarnogórskiej. W 1994 podczas prac remontowych odkryto i przeprowadzono konserwację drewnianych stropów, w tym jeden z renesansową polichromią z 1. poł. XVII w. Muzeum czynne: w poniedziałki, wtorki, środy i piątki 9-15, czwartki 12-17 i soboty 9-13. Tel. (0-32) 185 26 07.

Równie starą budowlą jest restauracja „Pod Lipami” (Rynek 14), w XVI w. ratusz Tarnowskich Gór, od XVII w. zajazd przebudowany w 1930. Z XVIII w. pochodzi budynek starej apteki (dziś apteka i księgarnia), założonej w 1780. W budynku w l. 1832-35 była pierwsza siedziba szkoły górniczej na Śląsku. Obok restauracji „Pod Lipami” neoromański kościół ewangelicki z 2. poł. XVIII w. przebudowany w 1900 (pierwszy z 1742 spłonął w 4 lata później). W kamienicy pod nr. 16 mieszkał w 1804 J. Wybicki (1747-1822). W Rynku nowy ratusz w stylu renesansu flamandzkiego z 1896-98, siedziba Urzędu Miejskiego. Przy ul. Gliwickiej zachowało się najwięcej pierwotnej zabudowy. Pod nr. 2 (róg ul. Zamkowej i Gliwickiej) budynek Z 1598, w którym w XVII w. mieściła się polska szkoła protestancka, uczyli w niej m.in. arianie Szymon Pistorius z Opola i Daniel Frankonius. Dziś siedziba Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, które go wyremontowało i zagospodarowało. W pobliżu, pod nr. 5, Archiwum Państwowe, zawierające m.in. zespoły akt magistratów Tarnowskich Gór, Woźnik i Lublińca, Spółki Brackiej. W sąsiedztwie (ul. Gliwicka nr 6) najstarszy budynek miasta (nadbudowany, z XVI w. parter i piwnice), w którym mieścił się Urząd Górniczy Tarnowskich Gór od czasu założenia miasta. Budynek był świadkiem pierwszego w historii polskiego górnictwa buntu górników w 1534; w jego piwnicach więzieni byli przywódcy buntu. Na szczytowej ścianie domu, pod bryłą kruszcu, tablica z 1930 z tekstem: „Złoża srebronośnego kruszcu odkryte tu w 1490, z których pierwszy okaz wmurowano tu przed laty, spowodowały założenie Górniczego Miasta Tarnowskie Góry”. Przy pl. Gwarków dzwonnica z Bobrownik z XIX w. z dzwonkiem górniczym z XVI w., wzywającym górników do pracy o godz. 5.00 i 17.00, oraz kościół paraf. św. św. Piotra i Pawła z 1566, kilkakrotnie przebudowany (w 1. 1846-51). Pierwotnie stał tu drewniany kościół z 1535. Najstarszą częścią kościoła jest wieża z neobarokowym hełmem z podwójnym prześwitem z 1846, która służyła również za dzwonnicę górniczą. W jednonawowym halowym kościele, o dwuspadowym stropie z dwiema emporami, nad nawami poprzecznymi kilka cennych epitafiów z XVI i XVII w., m.in. kamienne epitafium z bogatą dekoracją rzeźbiarską Magdaleny Janiczkowej (1614), żony tarnogórskiego burmistrza Jakuba Gruzełki, czy wczesnobarokowe epitafium Anny Katarzyny Vogel z czarnego marmuru i alabastru, grobowiec Urlicha Pogrela (1556), właściciela Bytomia i Tarnowskich Gór, oraz radnego i burmistrza Stanisława Szymkiewicza z 1614. W prezbiterium obraz miejscowego malarza Fryderyka Buterweka z poł. XIX w.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *