Pszczyna

 

W latach dziewięćdziesiątych sukcesywnie przywracano charakter d. wnętrz zamkowych (rekonstrukcja) z ok. 1914. W 1996 muzeum otrzymało wyróżnienie organizacji Europa Nostra za przywrócenie wnętrzom dawnego, oryginalnego wyglądu z pocz. XX w.

Wystawy stałe: zrekonstruowane wnętrza reprezentacyjno-mieszkalne wraz z oryginalnym wyposażeniem; zbrojownia z pokazem militariów z okresu XVI-XX w. oraz trofea łowieckie z XIX-XX w. (w tym eksponaty ze zbiorów książąt pszczyńskich). W zbiorach muzeum bogata kolekcja miniatur portretowych (polskich i obcych).

Muzeum czynne od 1 IV do 30 X codziennie oprócz poniedziałków; wtorek, czwartek i piątek 9-15, środa 9-16, sobota 10-15, niedziela 10-16. W lipcu i sierpniu wydłużony czas zwiedzania o 2 godziny. W lutym, marcu, listopadzie i grudniu (do 15) muzeum nieczynne w poniedziałki i wtorki, w pozostałe dni czynne jak od kwietnia do października. Muzeum zamknięte dla widzów: w pierwszy dzień Wielkanocy, 1 i 3 Maja, Boże Ciało, 1 i 11 Listopada oraz od 15 grudnia do 30 stycznia.

Park (84 ha) powstał w 2. poł. XVIII w. na bagnistych brzegach rz. Pszczynki i terenach d. podgrodzia. Pierwotny park był ogrodem naturalistycznym z aleją spacerową prowadzącą do „trzech dębów”. W poł. XIX w. zapoczątkowano przebudowę parku, najpierw partii przyzamkowych, a następnie całego ogrodu, na park krajobrazowy typu angielskiego, w którym umiejscowiono łukowe mosty, klasycystyczną altanę na wyspie, zespół grobów książęcych z obeliskiem i kamienną ławą. W 1. 1963-70 park poddano renowacji (Społeczny Komitet Odbudowy Parku w Pszczynie). Wśród zachowanego starodrzewia, dęby szypułkowe i platan klonolistny o obwodzie pnia do 4 m, kasztanowce o średnicy pnia 3 m, cisy, sosny czarne, lipy drobnolistne o obwodzie do 3,5 m, jesiony wyniosłe, buki zwyczajne i czerwone, graby, modrzewie, brzozy i klony, świerki srebrzyste, wierzby, tulipanowce.

Obok pałacu znajduje się oficyna zamykająca wsch. dziedziniec, wzniesiona na przełomie XVII i XVIII w. w miejscu muru obronnego. Przebudowana w XIX w. służyła za mieszkania dla służby i stajnie.

W pn.-wsch. części parku powozownia i stajnie pałacowe, powstałe w końcu XVII w., przebudowane w XIX w. i w 1. 1970-71 (hala sportowa). Do ścian ujeżdżalni przylegały stajnie wzniesione w 2. poł. XIX w. o elewacji neoromańskiej i neogotyckich wnętrzach. Interesujący portal neoromański oraz kamienny fryz arkadowy. W trójnawowej hali sklepienia krzyżowo-żebrowe wsparte na żelaznych kolumnach. W podobnym stylu wzniesiono piętrową powozownię przylegającą do stajni, z sienią przejazdową o kamiennych portalach i drewnianym stropie na żeliwnych kolumnach.

Po drugiej stronie parku klasycystyczny dwór Ludwikówka z przełomu XVIII i XIX w., wzniesiony przez Wilhelma Puscha (nadworny architekt książąt Anhaltów). Na osi parterowy portyk wsparty na czterech kolumnach z trójkątnym szczytem, w którym żeliwny kartusz herbowy. Dach naczółkowy. W pobliżu dworu (ul. Dunikowskiego 2) parterowa oficyna z pocz. XIX w. o dachu naczółkowym. Przy ul. Łowieckiej 8 piętrowy budynek folwarczny z 1725 z dachem naczółkowym. We wnętrzu stropy belkowe, częściowo sklepienia kolebkowe. W pn.-wsch. części parku, przy ul. Katowickiej, XVIII-wieczna kaplica murowana. We wnętrzu sklepienia kolebkowe, we wnęce arkadowej barokowa rzeźba ludowa. W drzwiach późnorenesansowa krata. Na pd. od rynku przy ul. Waryńskiego 6 d. folwark, w skład którego wchodziły: późno-klasyczny budynek zarządu, zabudowania gospodarcze, stodoły i spichlerz oraz tzw. Poleją – neogotycki nowy budynek zarządu dóbr z 1902.

W Pszczynie działa bardzo prężne Towarzystwo Miłośników Ziemi Pszczyńskiej – organizator wielu imprez kulturalnych, m.in. „Spotkań pod brzymem” (prezentacja ludowych zespołów), plenerów pszczyńskich, wydawca ciekawych publikacji turystycznych i regionalnych (A. Spyra „Kultura ludowa regionu pszczyńskiego”). Towarzystwo jest także twórcą skansenu świeckiego budownictwa drewnianego ziemi pszczyńskiej, tzw. Zagrody wsi pszczyńskiej, czynnej od 1975, w zabytkowym parku koło dworca kolejowego. W skansenie: chałupa z Grzawy, stodoła ośmioboczna z Kryr, szopa na siano z Frydka, spichlerz z Rydułtowic Dębiny, kuźnia z Goczałkowic, masztalnia z Wisły Wielkiej, studnia z Łąki, pasieka z zestawem śląskich uli.

Od 1960 działa w Pszczynie Zespół Regionalny „Pszczyna”, popularyzujący muzykę ludową regionu. W l. 1982-85 TMZP zorganizowało Muzeum Historii Prasy Śląskiej. Muzeum w d. kamienicy mieszczańskiej z przełomu XVIII i XIX w. przy ul. Piastowskiej 26. Ekspozycja muzealna pokazuje dzieje prasy śląskiej od poł. XIX w. do 1939. Muzeum czynne: w środy, czwartki i piątki w godz. 11-15. W budynku Oficyna Drukarska Aleksandra Spyry – artysty plastyka, założyciela skansenu, zespołu „Pszczyna” oraz Muzeum Historii Prasy Śląskiej.

W mieście kilka miejsc pamięci narodowej: w rejonie „trzech dębów”, za ul. Żorską, groby i pomnik Polaków rozstrzelanych we wrześniu 1939 oraz miejsce pamięci harcerzy zamordowanych w tym samym czasie; na pl. Zwycięstwa i Wolności – pomnik Zwycięstwa 1919-21 i 1939-45, wykonany w 1965 wg proj. art. rzeźbiarza Grzegorza Kozika. W pn. wsch. części parku (ul. Katowicka), cmentarz wojenny 11 000 żołnierzy radzieckich ekshumowanych w l. 1946-47, którzy zginęli podczas wyzwalania ziemi pszczyńskiej. Na bramie wejściowej płaskorzeźba wykonana przez Grzegorza Kozika (1973). Obok, na starym cmentarzu katolickim., do którego prowadzi aleja od zamku pszczyńskiego, zabytkowe nagrobki z XIX w. Wśród nich grób Bernarda Bogedaina (1810-1850), biskupa wrocławskiego, a wcześniej radcy szkolnego rejencji opolskiej, kiedy to położył wielkie zasługi dla rozwoju nauki języka polskiego. Na cmentarzu przy ul. Katowickiej, pomnik na mogile zbiorowej 57 oficerów i 345 żołnierzy polskich poległych 1-2 września 1939.

W Pszczynie skrzyżowanie dróg: w lewo do Oświęcimia (25 km), w prawo do Żor (20 km).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *