TYCHY
Miasto (134 700 mieszk., 255 m n.p.m.) położone na krawędzi Wyżyny Śląskiej i pn. skraju Kotliny Oświęcimskiej nad rzekami Mleczną i Gostynią. Ośrodek przemysłu papierniczego (Śląskie Zakłady Papiernicze), samochodowego (FTAT Auto Poland FSM Tychy), elektronicznego (Zakład Elektroniki Górniczej Carboautomatyka S.A.), rolno-spożywczego (Zakład Produkcji Szklarniowej Z.O. Tychy, Sertop Sp. z o.o., Browary Tyskie Górny Śląsk). Siedziba Urzędu Miejskiego.
To co zachowało się w granicach starej osady Tychy, a dokładnie: między ulicami Biskupa Burschego a Jaworową i Potokiem Tyskim a ul. Mikołowską i Oświęcimską, stanowi wartość zabytkową młodego miasta. Na uwagę zasługuje kościół paraf. Marii Magdaleny z XVIII w., rozbudowany w 1906 i 1929. Fasada i wieża późnobarokowa. Z kościołem związani są dwaj wybitni kapłani – ks. Jan Kapica (1866-1930), długoletni proboszcz parafii, działacz społeczny i narodowy, organizator administracji kościelnej na terenach plebiscytowych Górnego Śląska przyznanych Polsce w 1921 (na zewnątrz kościoła, przy ścianie, rzeźba Chrystusa w otoczeniu ludu śląskiego, poniżej popiersie ks. Jana Kapicy), oraz ks. Emil Szramek (1887-1942), wikary ks. Kapicy w l. 1912-15, późniejszy wybitny historyk, miłośnik sztuki, prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku.
Zwraca uwagę (od strony ul. Bielskiej i Katowickiej) zespół pałacowy z poł. XVII w., przebudowany pod koniec XIX w., w interesującym parku z XVIII w. W pałacu mieściła się administracja leśna „państwa pszczyńskiego” i początkowo Browaru Książęcego (założonego w 1629), który „sam w sobie” stanowi zabytek techniki i architektury przemysłowej (ul. Mikołowską 5). Przy ul. Obywatelskiej dziewiętnastowieczny Browar Obywatelski. Obecnie browary wchodzą w skład Spółki Akcyjnej „Browary Tyskie Górny Śląsk”.
Na uwagę zasługuje współczesna architektura, zwłaszcza sakralna. W centrum nowego śródmieścia, w sąsiedztwie parku miejskiego, interesująca bryła gmachu Urzędu Miasta (al. Niepodległości) i pomnik Walki i Pracy, projektu tyskiego rzeźbiarza Augustyna Dyrdy (1975). Na osiedlu „Urszula”, między al. J. Piłsudskiego i ul. W. Sikorskiego, zespół budynków „Brania Słońca”. Wśród kościołów zbudowanych w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wyróżniają się: kościół św. Krzysztofa (ul. Kardynała S. Wyszyńskiego 1, proj. E. Piasecki i J. Manjura) i kościół Ducha Świętego (ul. Myśliwska 43, proj. S. Niemczyk i J. Manjura, polichromię wykonał znany artysta J. Nowosielski).
Tychy to również ważny ośrodek kultury. Działają tu: Miejski Ośrodek Kultury „Teatr Mały”, Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 i 2, Spółdzielczy Dom Kultury „Tęcza”, kino „Andromeda”, Galeria Sztuki Współczesnej „Miriam” i Galeria autorska Art-Studio Stanisława Mazusia, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia, zespoły regionalne: „Urbanowiczanki” i „Żwaków”. Organizowane są stałe imprezy: (co 2 lata od 1986) Międzynarodowy Festiwal i Konkurs Gitarowy „Śląska Jesień Gitarowa”, od 1992 Międzynarodowy Plener Malarski „Tychy”. Wychodzą dwa tygodniki – „Echo” i „Nowe Echo”.
Tychy mają dogodne warunki rekreacyjne dla swych mieszkańców. Miasto jest otoczone lasami, a w pd. części w Paprocanach jezioro z ośrodkiem wypoczynkowym i zespołem domków turystycznych. W Paprocanach żył do 1914 znany malarz śląski Jan Krzyża (1876-1916), urodzony w Jasionie pod Górą św. Anny, ukończył we Wrocławiu Szkołę Sztuk Plastycznych, zginął nad Sommą 8 VII 1916. Swą twórczością nawiązywał do W. Tetmajera. Po drugiej stronie jeziora, w Promnicach, zameczek myśliwski Hochbergów w stylu neogotyku angielskiego (obecnie restauracja i hotel).
Na wysokości stacji CPN i browaru skrzyżowanie dróg: w prawo do Mikołowa, w lewo do Oświęcimia.
URBANOWICE
Dawniej wieś, dziś dzielnica Tych. Na jej terenach wyrósł tyski zakład Fabryki Samochodów Małolitrażowych.
Rozwidlenie drogi
W lewo do Lędzin, gdzie jedna z najmłodszych i największych w Polsce – kopalnia węgla kamiennego „Ziemowit”. Miasto od 1991. Lędziny w 1. 1150-60 były własnością Jaksy z Miechowa, który darował wieś klasztorowi w Sieciechowie. W 1242 Lędziny należały już do klasztoru Benedyktynek w Staniątkach pod Krakowem. W 1555 przeszły na własność Baltazara Promnitza, właściciela pszczyńskiego państwa stanowego.
W l. 1846-47 nauczycielem w Lędzinach był Karol Miarka i od lędzińskiej Góry Klemensowej zaczerpnął tytuł dla swej powieści „Górka Klemensowa”. Na Górce św. Klemensa barokowy kościół paraf. św. Klemensa z 1769, jednonawowy z wieżą.