SKAŁA

Wieś (410 m n.p.m.), siedziba gminy.

W l. 1267-1869 miasto. Początkowo (1267-1393) klasztorna osada miejska, lokowana przez zakon Klarysek w Grodzisku na prawie średzkim. Zasadźcą był Ditmas Wołek, zasadźca miasta Krakowa. Miasto powstało przy drodze z Krakowa na Śląsk, gdzie od 1257 istniała komora celna. Częste pożary trapiły mieszkańców Skały w XV i XVI w. W okresie powstania kościuszkowskiego istniał tu obóz wojskowy, a w czasie powstania styczniowego oddział powstańczy gen. Mariana Langiewicza 5 III 1863 stoczył bitwę pod miastem. Wielu poległo, wśród nich Andrzej Potiebnia kpt. wojsk rosyjskich walczących po stronie powstańców. Prochy poległych przeniesiono w 1953 do Pieskowej Skały.

Na miejscowym cmentarzu płyta pamiątkowa ku czci Józefa Zadęckiego – dowódcy oddziału AK poległego 3 VII 1944.

Prace badawcze i konserwatorskie przeprowadzone w l. 1960-66 w kościele w Skale wykazały, że mury prezbiterium i nawy są gotyckie (2. poł. XIV w.), ale uległy znacznym przekształceniom po pożarach w XVIII w. (dwie barokowe przebudowy w l. 1763-83).

W l. 1948-49 zbudowano część zach. kościoła. Dzwonnica z ok. 1765, zabudowania miejskie z l. poł. XIX w. przy ul. Wolbromskiej.

Ojcowski Park Narodowy o pow. 1592 ha, w tym pod ścisłą ochroną 344 ha, utworzono w 1956. Obejmuje najcenniejsze fragmenty Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej z dolinami Prądnika i Sąspówki. Bogata szata roślinna, świat zwierzęcy, zróżnicowanie rzeźby, wspaniały krajobraz z głęboko wciętymi dolinkami i liczne zabytki wyróżniają Ojcowski Park Narodowy wśród polskich parków narodowych. Pośród drzew w wyższych partiach: sosna, dąb, jodła, niżej buki i jawory. Dna dolin porasta olsza czarna, jawor i klon. Roślinność naskalną reprezentują gatunki stepowe -ostnica Jana i wisienka karłowata. Z większych zwierząt żyją tu samy i dziki. Najciekawszą faunę Ojcowa reprezentują jaskiniowe gatunki nietoperzy. Na terenie parku prowadzone są liczne badania przyrodnicze, archeologiczne, etnograficzne i historyczne. W jaskiniach ślady człowieka neolitu. Na terenie parku cenne zabytki z zamkiem renesansowym w Pieskowej Skale i ruinami zamku gotyckiego w Ojcowie.

Z Grodziska jedziemy nadal malowniczą doliną Prądnika. Po lewej stronie od drogi ostańce jurajskie o fantazyjnych kształtach.