Babiogórski Park Narodowy utworzony został w 1934 jako rezerwat, a w 1954 przekształcony w Park Narodowy. Pow. Parku wynosi 1728 ha, w tym 1061 ha pod ścisłą ochroną. Obejmuje masyw Babiej Góry, zbudowany ze skał osadowych (piaskowców i łupków); w szczytowej partii: gołoborza, żleby i kotły wypełnione gruzowiskiem skalnym. Babia Góra (ze szczytem Diablak -1725 m – będącym kulminacją Beskidu Wysokiego) jest masywem górskim o asymetrycznych zboczach z wzorcowym, piętrowym układem roślinności. Tutejsze lasy mają cechy pierwotnej Puszczy Karpackiej. Piętro regla dolnego (do ok. 1150 m) tworzy buczyna karpacka z czosnkiem niedźwiedzim i kostrzewą leśną w runie. W wyższych partiach gór – bór jodłowo-świerkowy z domieszką buka. Regiel górny (do ok. 1400 m) to oryginalny bór świerkowy z widłakiem jałowcowatym i kosmatką żółtawą w runie. Piętro kosodrzewiny (do ok. 1650 m) z kwiecistymi ziołoroślami poprzedza jedynie w Beskidach alpejskie piętro muraw i skał. Na terenie parku żyją m.in. rysie, dziki, jelenie, ryjówki, kuny leśne. Wśród ptaków: głuszce, jarząbki, drozdy, gile, pliszki, puchacze, sowy. Od 1977 park włączony został do organizowanej przez UNESCO światowej sieci Rezerwatów Biosfery. Dyrekcja Babiogórskiego Parku Narodowego mieści się w stylowym budynku w Zawoi-Markowej (w dolinie nad Markowym Potokiem).
Jurajskie Parki Krajobrazowe. Idea ich powstania zrodziła się w 1947 (doc. dr Zygmunt Novak). Zalążek proj. powstał w 1954 w Politechnice Krakowskiej. Realizacja w 1978, kiedy utworzono w okolicy przełomu Warty (między Działoszynem a Krzeczowem) Załęczański Park Krajobrazowy (155 km”).
W 1980-82 wojewódzkie rady narodowe w Katowicach, Krakowie i Częstochowie zatwierdziły proj. Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych o łącznej pow. 2548 km2 (bez Załęczańskiego Parku Krajobrazowego). W skład zespołu wchodzą: Dłubniański (69,7 km2), Dolinek Krakowskich (137,1 km2), Tenczyński (117,5 km2), Bielańsko-Tyniecki (54,1 km2), Rudniański (45,1 m2), Stawki koło Przyrowa (18 km2), Orlich Gniazd (596,5 km2), Ojcowski Park Narodowy (16 km2), Jurajski Obszar Chronionego Krajobrazu (1494,3 km2).
Żywiecki Park Krajobrazowy. Powołany w marcu 1986 uchwałą WRN w Bielsku-Białej obejmuje obszar 35 870 ha, z czego 80% stanowią lasy. Na terenie parku bogato reprezentowana flora i fauna, m.in. wilcza jagoda, czosnek niedźwiedzi; borsuk, ryś, jeleń, wilk, niedźwiedź, gołębie grzywacze, głuszce. Przez tereny parku wiodą 44 szlaki turystyczne piesze i 10 narciarskich.
Park Krajobrazowy Góra św. Anny. Utworzony uchwałą WRN w Opolu w 1988 na obszarze 5775 ha Wyżyny Śląskiej. Obejmuje masyw Góry Chełmskiej zbudowany z wapienia triasowego /. widocznymi żyłami bazaltowymi i tufami wulkanicznymi. Bogata flora i fauna, m.in. przetacznik górski, kalina koralowa, kruszyna pospolita, buławnik mieczolistny, las bukowo-dębowy; borsuk, lis, tchórze, kuna leśna; wśród ptaków: myszołowy, krogul-ce. Na szczycie kulminacji Góry Chełmskiej bazylika św. Anny / 1673 z kalwarią (40 barokowych kapliczek) z 1709 oraz największy w Europie amfiteatr z lat 1934-38 z Pomnikiem Czynu I’owstańczego Xawerego Dunikowskiego. W sąsiedztwie Muzeum Czynu Powstańczego.
Park Krajobrazowy Góry Opawskie. Utworzony w 1988 uchwałą WRN w Opolu, obejmuje obszar 4625 ha pn. stoków Gór Opawskich pokrytych w 62% lasem. Walory krajobrazowe mają głównie skały osadowe i krystaliczne (charakterystyczne odsłonięcia geologiczne w Dolinie Złotego Potoku i w nieczynnym kamieniołomie na Olszaku). Również bogata flora i fauna. Z zabytków architektury, m.in. na stokach Okopowej klasztor i kościół Franciszkanów oraz obelisk granitowy (3 m) poświęcony Józefowi von Eichendorff, niemieckiemu poecie doby romantyzmu.
Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. Powołany w listopadzie 1993 zarządzeniem wojewody katowickiego w celu ochrony niepowtarzalnych wartości przyrodniczych i kulturowych, mogących stanowić podstawę dla rozwoju turystyki, rekreacji oraz funkcji dydaktyczno-naukowych. W ramach parku krajobrazowego wydzielono obszary chronione w formie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego dla założenia klasztomo-pałacowo-parkowego w Rudach Wielkich i użytku ekologicznego dla uroczyska „Buk” oraz dla parku „Pod Dębami”. Powierzchnia parku krajobrazowego 50 530 ha. W XIII w. w Rudach Wielkich powstało opactwo cysterskie, które prowadziło gospodarkę rolną, działalność przemysłową oraz edukacyjną i oświatową (gimnazjum). Do dziś zachował się kościół pocysterski z XIII w., układ założenia klasztorno-pałacowo-parkowego, uroczysko „Buk” (d. tereny myśliwskie), park „Pod Dębem”, szpitalik dr. J. Rogera, historyczny układ leśniczówek i łączących je dróg, system wodny i melioracyjny, kompleks stawów hodowlanych w Łężczoku. Przez Rudy Wielkie prowadzi m.in. Szlak turystyczny im. Husarii Polskiej oraz dociera zabytkowa kolej wąskotorowa (Gliwice-Rudy Wielkie).