Dąbrowa Górnicza – Historia

Dąbrowa Górnicza – Historia

Prawa miejskie uzyskała w 1916, kiedy osada liczyła ponad 30 000 mieszk. Pierwsza wzmianka o wsi Dąbrowa pochodzi z 1755, dalsze z 1787 i 1789, kiedy należała do Stanisława Mieroszewskiego z Zagórza. Osada była wsią królewską w starostwie będzińskim, w przeciwieństwie do sąsiedniego Gołonoga (włączonego do Dąbrowy w 1960), w 1. 1442-1790 należała do księstwa siewierskiego – własność biskupów krakowskich. O rozwoju wsi Dąbrowa zadecydował węgiel zalegający pod powierzchnią obok lasu Radocha, między Dąbrową Górniczą a Gołonogiem, wydobywany przez mieszczan będzińskich w l. 1786-95.

Po III rozbiorze wieś wraz z księstwem siewierskim znalazła się w granicach Prus. Od 1796 eksploatację odkrywki przejęły pruskie władze górnicze tworząc kopalnię „Reden”. Rozpoczęły też przygotowania do eksploatacji głębinowej (1799). Węgiel wykorzystywała miejscowa huta ałunu i huta w Gliwicach. W l. 1801-03 powstały pierwsze budynki kopalni: cechownia i „familoki”. W l. 1807-12 wieś należała do marszałka Francji J. Lannes de Monte-bello. Następnie do Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. W 1815 stała się siedzibą gminy olkusko-siewierskiej woj. krakowskiego (od 1831 guberni radomskiej). Szybki rozwój osady datuje się od założenia w 1815 przez S. Staszica rządowej huty cynku „Konstantyn”, korzystającej z węgla kopalni „Reden”. W 1825 ks. Ksawery Drucki-Lubecki uruchomił między Dąbrową a Będzinem kopalnię „Ksawery” i hutę cynku „Ksawery” (1826), a w sąsiednim Sławkowie (dziś dzielnica) kopalnię galmanu i walcownię blachy cynkowej. W l. 1820-22 powstała pierwsza kolonia robotnicza przy drodze do Gołonoga. Na początku lat trzydziestych otwarto nową kopalnię „Hieronim” i rozpoczęto budowę (1834) nowoczesnej huty żelaza „Bankowa”, dziś wchodzącej w skład Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice. W l. 1836-40 powstała obok huty kolonia dla robotników i urzędników (huta „Bankowa”), która dała początek przyszłemu miastu. W 2. poł. XIX w. nastąpił dalszy rozwój osady przemysłowej. W 1858 powstała nowa kopalnia „Cieszkowski” i uruchomiono kopalnie do tej pory nieczynne. W latach sześćdziesiątych powstał nowy szyb kopalni „Ksawery” i kolonia Koszelew (od nazwiska nadzorcy skarbu Królestwa Polskiego). Po 1876 kopalnie i huty Dąbrowy znalazły się w rękach kapitału francusko-włoskiego i rosyjskiego, który doprowadził do modernizacji i przebudowy przejętych zakładów. W 1860 Stara Dąbrowa, kolonie Reden, Ksawery i huta „Bankowa” liczyły ok. 600 mieszk. W l. 1880-82 powstały dwie fabryki maszyn: „Syrena” (1880) i Forkac i Spółka (1882) – dziś Dąbrowska Fabryka Obrabiarek. W 1905 w dąbrowskich zakładach zatrudnionych było ok. 10 000 robotników. W 1889 utworzono w Dąbrowie szkołę techniczną tzw. Sztygarkę, kształcącą młodzież na wydziałach górniczych i hutniczych. Tutaj też (od 1903) zaczęło wychodzić ogólnopolskie czasopismo techniczne „Przegląd Górniczo-Hutniczy”. W latach międzywojennych do miasta przyłączono kolonię Dębniki i część Zielonej nad Czarną Przemszą, gdzie utworzono park miejski „Zielona”. 27 I 1945 miasto wyzwoliły oddziały I Frontu Ukraińskiego. W 1961 przyłączono sąsiedni Gołonóg, w 1975 miasta: Strzemieszyce Wielkie i Ząbkowice, a w lutym 1977 miasto Sławków (od 1985 ponownie samodzielne). Obecnie w skład miasta wchodzi ok. 100 osad i osiedli, w tym 12 nowych osiedli mieszkaniowych i 11 sołectw. W 1964 rozpoczęta została budowa centrum. Wykorzystano projekty, które wpłynęły na ogólnopolski konkurs urbanistyczny (rejon wyrobisk i wysypisk kopalni „Reden” i huty „Konstanty” oraz huty „Bankowa” – ul. Kościuszki, Batorego, 1 Maja i Królowej Jadwigi).

 

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *