Chorzów we współczesnych granicach ukształtował się w l. 1934-39, kiedy w skład nowo utworzonego organizmu miejskiego weszło miasto Królewska Huta oraz gminy Chorzów i Wielkie Hajduki. Zmieniła się też ich dotychczasowa nazwa: Królewska Huta nazywana jest odtąd Chorzowem Miastem (Śródmieście). Chorzów – Chorzowem Starym, a Hajduki – Chorzowem Batorym. W chwili włączenia ich do nowego miasta osady miały już zapisane swe karty dziejowe. Najdłuższe dzieje ma Stary Chorzów o tradycjach przemysłowych z XII w., chociaż pierwsza wzmianka o wsi z 1136 nie przez wszystkich historyków jest utożsamiana ze wsią Chorzów. Cytowana wzmianka pochodzi z dokumentu wystawionego arcybiskupowi gnieźnieńskiemu przez papieża Innocentego II i głosi: „Również wieś pod Bytomiem, która się Zuersow (Zwierszow lub Zwieszów) zowie, z chłopami, kopaczami srebra należy wyłącznie do jurysdykcji biskupa”. Sądząc z tekstu, musiała być to, jak na owe czasy, duża wieś, która w końcu XII w. została parafią, m.in. należał do niej sąsiedni Dąb (dziś dzielnica Katowic). Dwukrotnie zniszczona w 1241 przez Tatarów i w 1430 przez wojska husyckie, następnie odbudowana. W XVI w. na terenach wsi wydobywano rudę ołowiu. Do 1870, kiedy rozpoczęła wydobycie kopalnia węgla kamiennego (należąca od 1871 do spółki „Królewska Laura”), Chorzów był jedną z większych wsi górnośląskich; w tym czasie na pograniczu wyrosła osada przemysłowa. Królewska Huta prawa miejskie uzyskała w 1868. Miasto zawdzięczało swój rozwój inwestycjom rządowym – kopalni „Król” (dziś „Polska” rejon „Prezydent”) założonej w 1791 i hucie „Królewskiej” (1802, dziś „Kościuszko”). W kopalni i w hucie zastosowano najnowsze zdobycze techniki angielskiej m.in. maszynę parową do odwadniania kopalni i koks do wytopu żelaza w wielkim piecu. Inicjatorem budowy huty był hr. Renard, a projektantem i budowniczym szkocki inżynier John Baildon. Szybki rozwój kopalni i huty przyczynił się do rozwoju osiedli przyfabrycznych i przekształcenia ich w osadę przemysłową, a następnie w miasto. Począwszy od lat dwudziestych XX w. do Królewskiej Huty zjeżdżali kuracjusze, którzy w zakładzie zdrojowym korzystali z bardzo aktywnych wód mineralnych żelazowo-kwasowo-węglowych czerpanych z szybu kopalni „Król” oraz ze źródeł wód leczniczych (obok dzisiejszego Teatru Miejskiego). W 1830 w zakładzie leczyło się 68 osób. w tym 21 z Królestwa Polskiego. W 1868 w skład nowego miasta Królewska Huta włączono wsie: Szarlociniec, Pniaki i Klimzowiec oraz części Dolnych i Wielkich Hajduk, a także część Świętochłowic.
Wiejskie tradycje posiadają również Wielkie Hajduki włączone w 1939 do nowo powstałego miasta Chorzowa (w jego obrębie od 1934 Nowe Hajduki), na terenie których dopiero w 1872 zbudowano hutę „Bismarck” (dziś „Batory”), a w 1888 dzisiejsze zakłady koksochemiczne „Hajduki”.
Z rozwojem przemysłu wiąże się także powstanie nowej klasy robotników przemysłowych. Walcząc o swe prawa podejmowali nową formę walki, jaką był strajk zastosowany przez robotników Królewskiej Huty m.in. w 1847 i 1871 (strajkowali górnicy kopalni „Król”). Za udział w strajku w 1871 stanęło przed sądem pruskim 117 robotników. W 1889 podczas strajku powszechnego w górnictwie wszystkich zagłębi węglowych doszło w Królewskiej Hucie do starcia z wojskiem. Od kul zginęło kilkunastu górników, a kilkudziesięciu aresztowano. W tym okresie działali w Królewskiej Hucie znani na Górnym Śląsku działacze społeczno-narodowi: Juliusz Ligoń – kowal w hucie „Królewskiej” (1869-77), i Karol Miarka – wydawca czasopisma „Katolik” (1869-75) i współtwórca (razem z S. Ligoniem i dr. F. Chłapowskim) „Polskiego Kasyna”, którego zadaniem było budzenie ducha narodowego wśród polskiej ludności, oraz założyciel pierwszej na ziemiach polskich spółdzielni spożywców – „Spółka Spożywcza Poczciwych Wiarusów” (1871).
Na przełomie XIX i XX w. ukształtował się główny ciąg handlowy Królewskiej Huty w rejonie ulic: Wolności, Sobieskiego, Katowickiej, Chopina. Klęska Niemiec w I wojnie światowej nie przywróciła Górnego Śląska odrodzonej Polsce.
O powrót do Macierzy musieli walczyć chorzowianie w 3 powstaniach śląskich w 1919, 1920 i 1921. Jeszcze w styczniu 1919 strajkujący górnicy i hutnicy przybyli na manifestację pod miejski ratusz powitani zostali ogniem broni maszynowej niemieckich żołnierzy. Zginęło 18 robotników, a 21 zostało ciężko rannych. Dopiero 24 VI 1922 wkroczyły do Królewskiej Huty oddziały Wojska Polskiego. W latach międzywojennych powstało w Królewskiej Hucie kilka gmachów użyteczności publicznej, m.in. ratusz miejski (1928) wg proj. arch. K. Szayera i A. Eismonda oraz funkcjonalny gmach Ubezpieczalni Społecznej (dziś bank przy ul. Dąbrowskiego). Już w 1923 uruchomiono produkcję w zakładach azotowych, z których w 1922 Niemcy wywieźli całą dokumentację i cenniejszą aparaturę produkcyjną.
W 1934 uchwałą Sejmu Śląskiego z 14 V tegoż roku powołany został nowy organizm miejski Chorzów, w skład którego weszło miasto Królewska Huta, gmina Chorzów i Maciejkowice oraz Nowe Hajduki, a w 1939 włączono gminę Hajduki Wielkie. W 1939 nowe miasto liczyło ponad 100 000 mieszk. W tymże roku rozpoczęła się okupacja hitlerowska. Zginęło wielu obywateli Chorzowa, m.in. Paweł Dubiel – działacz plebiscytowy i burmistrz miasta. Chorzów wyzwolony został 28 11945 przez oddziały wchodzące w skład I Frontu Ukraińskiego.
Po 1945 przemysł, decydujący o powstaniu nowego miasta i jego rozwoju, został zmodernizowany i rozbudowany, m.in. zbudowano nowe wielkie piece (b i c) i koksownię w hucie „Kościuszko”, zmodernizowano stalownię i walcownię bruzdową blach w hucie „Batory”, zmodernizowano ciągi technologiczne w chorzowskim „Konstalu” (znanym w kraju i w świecie z produkcji wagonów, konstrukcji mostów i hal fabrycznych, lokomotyw kopalnianych i tramwajów, tutaj wykonano m.in. elementy Mostu Łazienkowskiego w Warszawie).
W ostatnim okresie wyrosło w Chorzowie wiele osiedli mieszkaniowych, m.in. przy ul. Gałeczki i Rycerskiej.
Od lat międzywojennych działa w Chorzowie znana na Górnym Śląsku grupa teatru amatorskiego „Reduta Śląska”, prezentująca repertuar narodowy i światową klasykę. Chorzów jest siedzibą Towarzystwa Miłośników Chorzowa oraz Teatru Miejskiego, w którym prezentują swój aktualny repertuar Operetka Gliwicka i teatry z Zabrza i Sosnowca.
W latach sześćdziesiątych rozpoczęto organizację imprezy kulturalnej o charakterze przeglądu „Chorzowska Jesień”, a w latach siedemdziesiątych zapoczątkowano imprezy o nazwie „Trojak śląski”.
W 1925 powstało Muzeum Powiatowe (pow. Świętochłowice), przekształcone w 1934 przez władze miasta Królewska Huta w Muzeum Ziemi Bytomskiej. W czasie wojny eksponaty uległy zniszczeniu. W 1946 organizowane od nowa przez Stanisława Wallisa. Od 1950 Muzeum prowadzi działy: etnograficzny, historyczny, numizmatyki i medalierstwa oraz sztuki. Wystawy stałe: „Od denara do złotówki”, „Z dziejów medalierstwa w Polsce”. Siedziba Muzeum przy ul. Powstańców 25, tel. 41 31 04. Czynne codziennie, oprócz poniedziałków w godz. 9-15, w środy 9-17, soboty 9-14 i niedziele 10-14.
W Chorzowie ma swą redakcję tygodnik „Goniec Górnośląski” (od 1956). W secesyjnym budynku przy ul. M. Konopnickiej 1 (d. Dom Kultury „Konstalu”) powstał znany w kraju teatr muzyczny Teatr Rozrywki. Od 1993 w teatrze działa galeria „Antrakt”.