BRENNA

Wieś gminna na wys. 400 m n.p.m., otoczona szczytami górskimi Czupla, Błatniej, Trzech Kopców, Kotarza, Orłowej i Równicy. Pierwotnie wieś Piastów cieszyńskich, następnie wieś szlachecka i korony austriackiej. Pierwszym znanym wójtem Brennej był Mikołaj Taniec. Wieś zamieszkiwali potomkowie pasterzy wołoskich Węgrów i ludności miejscowej, która zajmowała się szałaśnictwem i wypalaniem węgla drzewnego dla potrzeb miejscowej huty szkła (XVI w.) i wytopu wydobywanej tu rudy żelaznej (XVIII i XIX w.). Oprócz pasterstwa i rolnictwa mieszkańcy Brennej zajmowali się tkactwem (w dolinie potoku Janty) i pszczelarstwem.

W okresie okupacji wieś stała się centrum partyzanckim, a pod jej koniec nosiła miano „republiki” partyzanckiej. Już w pierwszych dniach okupacji powstały tu tajne organizacje konspiracyjne, tzw. Legia Polska, a następnie ZWZ. Dowódcami organizacji byli Rudolf Heller, Józef Kisała, Ludwik Moskała. Z rodziny Hellerów zginęło najwięcej osób. Na miejscowym cmentarzu w zbiorowej mogile spoczywa 68 pomordowanych przez Niemców mieszkańców Brennej. Wyzwolenie wsi nastąpiło 6 IV 1945.

Współczesna Brenna, oprócz kultywowania tradycyjnego szałaśnictwa (owczarstwo) i eksploatacji drewna (wyroby), rozwinęła wydobycie piaskowca „Brenna”. Wydobywany w czterech kamieniołomach eksportowany jest do wielu krajów europejskich; w kraju wykorzystany m.in. do budowy Stadionu Śląskiego, Dworca Centralnego w Warszawie. Od 1963 miejscowe tradycje kulturalne pielęgnuje folklorystyczny Zespół Regionalny „Brenna”.

W Brennej-Hałcynie wypożyczalnia sprzętu turystycznego i sportowego PT „Kotarz”, a od czerwca do września w przystani kajakowej – kajaki i rowery wodne.

Brenna posiada kilka zabytkowych domów góralskich w dolinie Jantego z XVIII i XIX w. oraz kościół pojezuicki z l. 1793-96 (przebudowany w 1929) z plebanią z l. 1786-88. W Parku Etnograficznym w Chorzowie – folusz brenneński. Od czerwca do września impreza folklorystyczna w każdą niedzielę w amfiteatrze w Brennej – „Gronie nasze gronie – lato w Brennej”, a zimą karnawał zimowy „Pod Starym Groniem” – cykl imprez folklorystycznych, w tym kuligi i pieczenia barana oraz imprezy sportowe (skoki narciarskie, zawody saneczkowe, jazda na nartach za końmi, a także konkursy rzeźb na śniegu).

Wycieczki piesze

1. Do schroniska PTTK na Równicy (883 m), zn. zielone, 1 godz. 45 min.

2. Do schroniska PTTK na Błatniej (Błotny) (917 m), zn. zielone, 1 godz. 30 min.

3. Na Przełęcz Salmopolską (915 m), zn. niebieskie i czarne, 4 godz.