ŚRODKOWA SZKOCJA

Środkowa Szkocja, nie zanadto oddalona od Glasgow ani od Edynburga, jest chętnie odwiedzana przez turystów. Ojej atrakcyjności decyduje przede wszystkim zróżnicowanie krajobrazowe: sielska sceneria Niziny Środkowoszkockiej na północy ustępuje miejsca malowniczym wzniesieniom zapowiadającym pierwotne i odludne regiony szkockich gór. Zapadlisko tektoniczne, powstałe w wyniku uskoku (Highland Boundary Fault) biegnącego z południowego zachodu na północny wschód, od najwcześniejszych czasów sprzyjało osiedlaniu się ludzi. Na przestrzeni dziejów ziemie te niejednokrotnie stawały się areną najważniejszych wydarzeń w historii Szkocji. Ślady przeszłości przetrwały do dzisiejszego dnia w postaci znakomicie zachowanych średniowiecznych grodów, zamków, królewskich rezydencji oraz miejsc upamiętnionych jako pola słynnych bitew. Otacza je aura tajemniczości, którą potęgują starodawne podania i legendy.

W sercu Niziny Środkowoszkockiej, na północ od przemysłowych terenów wokół Falkirk i Grangemouth, leży szacowny gród Stirling z imponującym zamkiem na szczycie wzgórza. W przeszłości strzegł on jednego z ważniejszych punktów przeprawy przez rzekę Forth, w pobliżu którego rozegrały się także dwie znaczące bitwy stoczone przez wojska pod wodzą Roberta Bruce’a wczasach wojen o niepodległość (1296-1328). Na zachód i północ od Stirling rozciąga się zachwycająca kraina owianych legendą gór, dolin, jezior i lasów zwana Trossachs, sięgająca od Callander po zachodnie brzegi Loch Lomond. Piękna sceneria i opowieści o Rob Royu, przywódcy klanu MacGregorów i głośnym XVII-wiecznym banicie żyjącym w tych stronach, pobudziły Waltera Scotta do napisania romansu przygodowo-historycznego. Powieść Scotta okazała się znakomitą reklamą ściągającą do Trossachs rzesze turystów. Wedle ówczesnych świadectw po opublikowaniu w 1810 r. Pani jeziora liczba powozów przejeżdżających rocznie obok Loch Katrine wzrosła z 50 do 270. Sama królowa Wiktoria, zachęcona lekturą dzieł szkockiego powieściopisarza oraz poety Williama Wordswortha, zaszczyciła swą wizytą „romantyczne” okolice, których od tej pory nie śmiał pominąć żaden baedeker. „Zło konieczne” masowej turystyki, objawiające się nudą jednakowo wymuskanych sklepików i kawiarni, rekompensuje wciąż z powodzeniem uroda tutejszych dolin, lasów i jezior, w których spokojnej toni przeglądają się wyniosłe szczyty.

Na wschód od Niziny Środkowoszkockiej leży Fife zamieszkiwane w przeszłości przez Piktów. Jako jedyne z siedmiu znanych historykom piktyjskich królestw oparło się ono wpływom najeźdźców ze Skandynawii i Normandii, dzęki czemu można tu dziś odnaleźć wiele stosunkowo dobrze zachowanych śladów oryginalnej kultury Piktów. Zdecydowanie przeciwstawiając się reformom granic administracyjnych, podejmowanym przez rząd w Londynie w latach 1975 i 1995, mieszkańcy Fife obronili swą „ojczyznę” przed jakimikolwiek zmianami burzącymi dawny porządek. W tych stronach odnaleźć można położone nad morzem wioski rybackie, piaszczyste plaże i dumne ze swej historii St Andrews, nierozłącznie kojarzone z golfem.

Na północ od St Andrews, na zachodnim brzegu rzeki Tay, znajduje się zabytkowe miasto Perth, otoczone malowniczymi pagórkami. Niedaleko leży Scone,w którym w 846r. Kenneth Macalpine założył stolicę królestwa Szkotów i Piktów. Osada ta zniknęła

z powierzchni ziemi po powodziach w 1210 r. Wówczas Wilhelm Lew przeniósł królewską siedzibę do Perth. Miasto to pozostawało stolicą Szkocji do 1452 r. Świadectwem jego ogromnego znaczenia politycznego i religijnego były cztery wielkie klasztory. Wszystkie zostały zniszczone podczas reformacji przez ludność podburzoną kazaniem wygłoszonym przez Johna Knoxa w kościele św. Jana. Na północ od Perth krajobraz staje się bardziej surowy; od Loch Tay, za sympatycznym miasteczkiem Aberfeldy, coraz rzadziej napotkać można ludzkie siedziby. Na wschodzie rozciągają się góry Grampian, doskonałe tereny dla miłośników turystyki pieszej, szczególnie malownicze w okolicach Pitlochry. Na zachodzie zaś leżą porośnięte wrzosem dzikie połacie Rannoch Moor. Ozdobą tego najbardziej na północ wysuniętego zakątka regionu jest zamek Blair – Mekka turystów zwiedzających Szkocję.

Komunikacja w tej części kraju jest dogodna. Przez region przebiegają dwa główne szlaki kolejowe – z Glasgow do Inverness i z Edynburga do Aberdeen. Do miast i wiosek docierają autobusy dalekobieżne i lokalne.