PIEKARY ŚLĄSKIE
Miasto (70 000 mieszk., 300 m n.p.m.) na Wyżynie Śląskiej. Ośrodek przemysłowy (kopalnia węgla Julian” i „Andaluzja”, Zakłady Górniczo-Hutnicze „Orzeł Biały”, Zakłady Mechaniczne „Zamęt”). Siedziba Urzędu Miejskiego. Miejsce kultu maryjnego Górnego Śląska.
Pierwsza wzmianka o wsi Piekary pochodzi z 1277 i mówi o osadach wchodzących w skład nowej parafii w Kamieniu. W XIX w. Piekary zostały samodzielną parafią. Swój rozwój zawdzięczają, podobnie jak sąsiedni Szarlej, wydzielony z Piekar w 1895 (od 1934 tworzyły wspólną gminę, a od 1939 miasto), rozwojowi górnictwa kruszcowego w rejonie bytomskim.
Od poł. XVII w. Piekary są celem licznych pielgrzymek przybywających tu do obrazu Matki Boskiej Piekarskiej słynnego z cudów. Kościół piekarski odwiedzili m.in.: król Jan III Sobieski w 1683 w drodze pod Wiedeń, król August II w 1697 podczas podróży na koronację do Krakowa (w kościele zaprzysiągł pacta conventa).
W poł. XIX w. Piekary stały się centrum polskiego odrodzenia narodowego. Tutaj w 1840 Teodor Heneczek założył pierwszą polską drukarnię na Górnym Śląsku i wspólnie (od 1844) z ks. Alojzym Fickiem, propagatorem walki z pijaństwem, wydawali wiele czasopism i kalendarzy w języku polskim m.in.: „Tygodnik Mariański”, „Tygodnik Górnośląski” (przejściowo), „Tygodnik Katolicki”, „Zwiastun Górnośląski” (jego redaktorem przez dłuższy czas był Karol Miarka), „Gwiazdę Piekarską”, „Głos znad Brynicy”, „Poradnik dla Ludu Górnośląskiego”, „Miesięcznik Żartobliwy”. W 1934 połączono gminy Piekary i Szarlej w gminę Szarlej-Piekary Wielkie, od 1935 Piekary Śląskie. Od I IV 1939 gminę włączono do pow. tarnogórskiego. W 1939 przyznano Piekarom prawa miejskie, które wprowadzono dopiero 1 I 1947. W latach międzywojennych powstańcy śląscy z Piekar usypali nad granicą polsko-niemiecką Kopiec Wyzwolenia (1933).
W 1954 uruchomiono w kolonii Józefka kopalnię węgla kamiennego „Julian” (istniejącą w Brzozowicach-Kamieniu kopalnię węgla „Andaluzja” uruchomiono w 1911). Po II wojnie światowej istniejące kopalnie rud cynkowo-ołowianych: „Nowa Helena”, „Nowy Dwór”, „Bolko” oraz zakład tlenku cynku połączono w kombinat Zakłady Górnicze im. L. Waryńskiego, które w 1967 połączono z kombinatem „Orzeł Biały” w Brzezinach Śląskich.
W 1975 i 1977 w granice miasta Piekary Śląskie włączono miasta Brzeziny Śląskie i Brzozowice-Kamień, osady Dąbrówkę Wielką i Kozłową Górę.
Kościół NMP i św. Bartłomieja, pierwotnie drewniany, wzmiankowany w 1326. Obecny neoromański zbudował w 1. 1842^49 ks. Jan Alojzy Fiecek (proj. Daniel Grótschel). W ołtarzu głównym obraz Matki Boskiej Piekarskiej z 1681, będący kopią oryginału z pocz. XVI w. (wywieziony przez jezuitów do Opola w 1702).
Sanktuarium Matki Bożej w Piekarach Śląskich. Dzieje kultu maryjnego w Piekarach sięgają 1659, kiedy proboszczem został ks. Jakub Roczkowski. Obraz o uzdrawiającej mocy przyczynił się do rozpoczęcia ruchu pielgrzymkowego do Piekar, a uznanie jego cudowności w 1680 przez abpa Pragi J.W. Wallsteina do wzmożenia ruchu pielgrzymkowego z całego Górnego Śląska. Wywiezienie obrazu do Opola w 1702 tylko na krótki czas powstrzymało ruch pielgrzymkowy, tym bardziej że kopia cudownego wizerunku zasłynęła już licznymi łaskami. W 1925 obraz ukoronował papieskimi koronami pierwszy biskup śląski August Hlond.
Obraz poddawano kilkakrotnym zabiegom konserwatorskim, m.in. w 1795 i 1925 oraz w 1965, kiedy przywrócono mu pierwotny wygląd z końca XVII w.
Kult maryjny jednoczył polską ludność na Górnym Śląsku w trudnych latach po II wojnie światowej. Obecnie kultywuje się tradycje pielgrzymek stanowych (m.in. niewiast i panien, mężczyzn i młodzieży).
Na wzgórzu Cerekwica neogotycki kościół kalwaryjski (1896) i zespół kaplic Kalwarii piekarskiej (20 kaplic tzw. Wielkiej Drogi Krzyżowej i 15 kaplic różańcowych) zaprojektowanych przez o. Władysława Schneidera, a jej budowniczym ks. kanonik Leopold Nerlich.
Widniejące w okolicy hałdy pochodzą z odpadów popłuczkowych rud cynkowych. Z miasta wyjeżdżamy w kierunku pn. (Świerklaniec-Tarnowskie Góry).
ŚWIERKLANIEC
Wieś, siedziba gminy. W XIV w. istniał tu zamek warowny. W XVI w. była tu siedziba starosty górniczego Gór Tarnowskich (Tarnowskich Gór). Od 1624 siedziba rodu Donnersmarcków, którzy wznieśli nowy zamek, przebudowany w XIX w. w stylu neogotyckim. Po 1870 wzniesiono w parku pałac, będący kopią Wersalu oraz neobarokowy „Dom Kawalera”. Po zniszczeniach wojennych odbudowano jedynie „Dom Kawalera” (dziś hotel i restauracja). Zachowały się również brązowe rzeźby-fontanny wykonane przez Emanuela Fremieta, francuskiego artystę rzeźbiarza. W parku o ciekawym drzewostanie (topole białe, jawory, sosny, świerki, kasztanowce), kościółek będący kopią kościoła św. Jerzego w Berlinie. W sąsiedztwie mauzoleum rodziny Donnersmarcków. W Świerklańcu ośrodek wypoczynku świątecznego oraz w pobliskiej Kozłowej Górze nad zalewem na rzece Brynicy. Przed osadą rozwidlenie dróg do Tarnowskich Gór i Siewierza.