Bielsko Biała – Historia
Trzynastowieczne Bielsko i osiemnastowieczna Biała złączone zostały w 1951 w jeden organizm miejski. Bielsko przerodziło się z podgrodzia, które powstało obok XII-wiecznego grodu książęcego (Stare Bielsko). Prawa miejskie otrzymało w 2. poł. XIII w. Pierwszymi obywatelami miasta byli koloniści niemieccy, którzy dominowali tu do 1945.
Do 1571 miasto należało do książąt cieszyńskich, po czym przeszło na własność Karola Promnitza jako „wolne państwo stanowe”. Kolejnymi właścicielami byli Schaffgotschowie (1582), Sunneghowie (1591), Haugwitz (1743), a od 1752 Sułkowscy. Pierwszy z rodu, Aleksander, był nieślubnym synem Augusta II. Sułkowscy zamieszkiwali zamek bielski do 1945.
Miasto słynęło od pierwszych lat istnienia z sukiennictwa, pierwotnie wytwarzanego ręcznie, a następnie maszynami. Do rozwoju sukiennictwa w Bielsku przyczyniło się wprowadzenie w 1806 przez Henryka Jankowskiego pierwszej przędzarki, a następnie zgrzeblarki. W 1811 pracowały tu dwie zmechanizowane fabryki sukna, a w 1825 wprowadzono maszyny parowe. Mechanizacja przyczyniła się do likwidacji licznych manufaktur i cechu sukienników.
Do 1945 Bielsko znane było jako ośrodek niemczyzny na ziemi cieszyńskiej, w którym Polacy w 1910 stanowili zaledwie 15% ogółu mieszkańców. Dopiero w latach trzydziestych złamano dominację Niemców. W 1938 Polacy stanowili już 70% mieszkańców. Było to tym ciekawsze, iż w przemyśle bielskim 90% zatrudnionych stanowiła ludność polska codziennie dojeżdżająca do pracy.
Do rozwoju przemysłu wełnianego w Bielsku przyczyniła się dzisiejsza Bielska Fabryka Maszyn Włókienniczych „Befama”, która rozwinęła się z powstałego w 1851 warsztatu maszyn włókienniczych Gustawa Josepha. W 1854 skonstruowano tu pierwszą na ziemiach polskich zgrzeblarkę. W 1873 i 1885 maszyny z Bielska zdobywały medale na światowych wystawach w Wiedniu i Gorlitz. Biała, będąca od XVI w. przysiółkiem wsi Lipnik, przekształciła się w XVII w. w osadę miejską, która w 1723 otrzymała prawa miejskie od króla polskiego Augusta III i jej dzieje związane były z dziejami Rzeczypospolitej i zaboru austriackiego. Podobnie jak w Bielsku, tak i tutaj rozwinęło się sukiennictwo. W 1901 uległ likwidacji bialski cech sukienników. Od 1772 egzystowały obok siebie dwa organizmy miejskie, zniemczone Bielsko i czysto polska Biała. W 1873 powstała w Białej czytelnia polska, a w 1893 Towarzystwo Szkoły Ludowej, które przyczyniło się do powstania w I. 1898-1901 polskich szkół (ludowej i wydziałowej), a w 1908 polskiego gimnazjum realnego. Duże zasługi w rozwoju TSL położył Adam Asnyk. Pamiętają mieszkańcy Białej ks. Stanisława Stojałowskiego, założyciela Partii Chrześcijańsko-Ludowej oraz Spółki Ochrony i Pomocy Narodowej. Z jego też inicjatywy powstała w 1901 drukarnia polska, a w 1904 przeniesiono tu redakcje czasopism „Pszczółki” i „Wieniec”, m.in. jako reakcja na proces germanizacji Białej przez przedsiębiorców niemieckich i żydowskich.
Od 1918 Bielsko i Biała powróciły do odrodzonej Rzeczypospolitej. W 1922 Bielsko weszło w skład województwa śląskiego, a Biała pozostała w woj. krakowskim. Obydwa miasta pełniły rolę powiatów do 1950.
W latach międzywojennych w Bielsku rozpoczął się proces repolonizacji, budowa nowych szkół średnich (m.in. nowoczesny zespół budynków gimnazjum polskiego z krytym basenem). Jednak znaczny procent Niemców umożliwił rozwój V kolumny, która dała znać o sobie podczas wycofywania się wojsk polskich we wrześniu 1939 i w miesiącach następnych. Wielu Polaków, którzy znaleźli się na listach niemieckich, zostało aresztowanych i rozstrzelanych, m.in. przy ul. Piastowskiej i Mieszka I (XI 1939).
Na Podbeskidziu i w Beskidach działały w l. okupacji liczne ugrupowania zbrojne, m.in. oddziały AK.
12 II 1945 Bielsko i Biała wyzwolone zostały przez oddziały 4 Frontu Ukraińskiego, 11 III 1965 na cmentarzu-mauzoleum (ul. Wyzwolenia), gdzie spoczywa 11 000 żołnierzy radzieckich, stanął pomnik Wdzięcznośc, wg proj. Romana Sroczyńskiego.
Od 1951 Bielsko i Biała tworzyły jeden organizm miasta powiatowego, a od 1975 wojewódzkiego. Wiele okolicznych wsi, jak: Aleksandrowice, Hałcnów, Kamienica. Komorowice Krakowskie, Komorowice Śląskie, Lipnik. Mikuszowice Krakowskie, Mikuszowice Śląskie, Stare Bielsko, Straconka, Wapienica weszło w skład miasta. Jednocześnie wyrosło wiele nowych osiedli mieszkaniowych, m.in. Złote Łany, Beskidzkie, Wojska Polskiego, Grunwaldzkie, Mikołaja Kopernika, Piastowskie.